آنتون چخوف، از داستان کوتاه تا نمایشنامهنویسی
آنتون چخوف داستاننویس و نمایشنامهنویس مشهور روس اگرچه در عرصه ادبیات تبدیل به نامی ماندگار شد، اما زندگی پر مشقتی را از سرگذراند.
ﺳﻪشنبه 11 بهمن 1401
آنتون پاولُویچ چخوف پزشک و داستاننویس و نمایشنامهنویس برجسته روس، سومین فرزند از شش فرزند یک خانواده مذهبی بود. پدرش خواربارفروش بود، ذوقی هنری داشت و نقاشی میکرد. پدر چخوف در امور مذهبی بسیار سختگیر و خشن بود و اطاعت نکردن از پدر ممکن بود تنبیه بدنی به همراه داشته باشد.
چخوف هم مانند چارلز دیکنز با مشکلات مالی بیگانه نبود، در سال 1875 همزمان با نوجوانی چخوف، کسبوکار پدرش شکست خورد و برای فرار از طلبکاران همراه با خانواده به مسکو فرار کرد. اما چخوف در همان شهر محل تولدش تانگاروگ ماندگار شد تا به تحصیل ادامه دهد. اما ادامه این مسیر چندان هم برای چخوف آسان نبود.
چخوف سه سال متوالی نتوانست مدرسه خود را تمام کند. در دوران مدرسه هم اوضاع خوب پیش نمیرفت. او هزینه تحصیل خود را با شکار و فروش پرنده، تدریس خصوصی و کشیدن طرح برای روزنامهها فراهم و حتی به خانوادهاش کمک مالی میکرد. چخوف یکی از نمونههای بارز ژانر واقعگرایی است، چرا که مضمون جدایی کودک از خانواده، همان چیزی که او در زندگی واقعیاش تجربه کرده بود، در داستانهای مختلف او از جمله «وانکا»، «استپ» و «خوابآلود» دیده میشود.
چخوف جوان موفق شد در رشته پزشکی دانشگاه مسکو پذیرفته و در نتیجه به خانوادهاش در مسکو ملحق شد. در این دوران هزینههای مالی خانواده بر عهده چخوف بود. او همزمان با تحصیل در دانشگاه، تعداد زیادی داستان طنز و همچنین داستانهایی با مضمون اجتماعی از زندگی در روسیه نوشت و با فروش این آثار زندگی میکرد. چخوف تا سن بیست و شش سالگی بیش از چهارصد داستان کوتاه، نقاشی و طرح و نگار منتشر کرد که نشاندهنده توان نویسندگی اوست.
چخوف، واقعگرایی و داستان کوتاه
اگرچه چخوف را بنیانگذار داستان کوتاه مدرن میدانند، اما نمایشنامههایش او را در سطح بزرگترین نمایشنامهنویسان جهان مطرح کرده است. بیشتر مردم چخوف را برای نمایشنامههایش میشناسند؛ «مرغ دریایی»، «دایی وانیا»، «سه خواهر» و «باغ آلبالو»، از شناختهشدهترین نمایشنامههای چخوف در سراسر دنیا هستند. در ایران این نمایشها و اقتباسهای مختلف از آن، بارها توسط کارگردانان مختلف به روی صحنه رفتهاند. هرچند آنتون چخوف از بین آثارش به داستان کوتاه «دانش آموز» علاقهمند بود.
چخوف در آثارش از سبک واقعگرایی پیروی میکرد. شخصیتها، مکانها و فضاسازیها در آثار چخوف، با واقعیت پیوند داشت. آثار چخوف بازتابی از زندگی اجتماعی مردم و دغدغههای آنها بود و مضامین سیاسی اهمیت کمتری در آثار او داشت.
نقطه عطف برای چخوف
چخوف در سال 1897 به سل مبتلا شد و یک سال پس از آن پدرش را از دست داد. همان زمان بود که زمینی در یالتا، جنوب اوکراین خرید، ویلایی در آن ساخت و به همراه مادر و خواهرش به آن نقل مکان کرد. این نقل مکان شروع جدیدی برای این نویسنده بزرگ بود چرا که مهمترین آثار او در این ویلا نوشته شدند. از جمله این آثار، سهگانهای است که دو دوستش «ایوان ایوانویچ»، جراح دامپزشک «بورکین» معلم مدرسه، در آن حضور دارند. چخوف سه داستان را که از معروفترین داستانهای کوتاه او هستند در سهگانهای که به آن «سهگانه کوچک» هم میگویند آورده است. این سهگانه شامل «مرد در پرونده»، «انگور فرنگی» و «درباره عشق» میشود.
او همچنین دو اثر معروف خود «سه خواهر» و «باغ آلبالو» را در ویلای خود در یالتا نوشت. تأثیر چخوف بر سایر نویسندگان نیز غیرقابل انکار است. رد پای او در آثار نویسندگان بعد از خود مانند «فلانری اوکانر»، «تنسی ویلیامز»، «ویلیام سامرست موام»، «ریموند کارور» و «جان چیور» دیده میشود. چخوف که در سالهای پایانی زندگیاش همچنان درگیر بیماری سل بود، در سال 1904 و در 44 سالگیاش مغلوب آن شد.
مهمترین آثار آنتون چخوف
نمایشنامهها:
ایوانف
مرغ دریایی
سه خواهر
باغ آلبالو
دایی وانیا
در جاده بزرگ
خواستگاری
داستان کوتاه:
از دفترچه خاطرات یک دوشیزه
بوقلمون صفت
کاشتانکا
نشان شیر و خورشید
بانو با سگ ملوس
شرطبندی
همسر
اتاق شماره شش
زندگی من